ساییدگی زانو |حامداحمدی گل *۰۹۱۲۸۳۳۲۸۲۱*

ساییدگی زانو

ساییدگی زانو : ساييدگي مفاصل ، شايعترين نوع آرتريت است ، كه ميليونها انسان در دنیا به آن مبتلا هستند.گرچه ساييدگي يا آرتروز هر مفصلي را مي تواند در گير كند ولي ساييدگي زانو و ساییدگی مفاصل دست،ران و ستون فقرات از همه شايعترند دلائل آرتروز و ساییدگی زانو متعدد است اما عمده‌ترین دلیل در این زمینه، اختلال در راستای اندام تحتانی است که تقویت عضلات و اصلاح اختلال آناتومیک مانع از بروز این مشکل میشود.

علت آرتروز یا ساییدگی مفصل چیست

در طول روز و به علت فعالیت های بدنی مفاصل بدن بطور مرتب در معرض ضربه قرار دارند و این ضربات مرتبا آسیب هایی  بخصوص به غضروف مفصلی وارد میکنند. بدن این آسیب ها را تا جایی که میتواند این آسیبها را ترمیم میکند. اما گاهی اوقات شدت آسیب های وارده به مفصل بیش از قدرت ترمیم بدن است و یا به عللی قدرت ترمیم بدن کاهش یافته و نمیتواند آسیب های معمولی را مرتبا ترمیم کند. در این موارد غضروف مفصلی بتدریج  خرابتر میشود و این شروع آرتروز است.

در  این عارضه ابتدا سطح غضروف ریش ریش و لایه لایه میشود. با هر آسیبی مقداری از روی غضروف برداشته می شود تا اینکه بتدریج کلفتی غضروف کم می شود. کم شدن کلفتی غضروف که در رادیولوژی بصورت کاهش فاصله مفصلی دیده میشود از علائم اولیه شروع ساییدگی مفصل زانو است

این اختلال باعث میشود که یک قسمت از زانو فشارهای مضاعفی را تحمل کند و بافت غضروفی برای جبران فشار شروع به افزایش سطح کند و غضروف نامناسب ساخته شود که همین امر به تدریج باعث ساییدگی سطح مفصل زانو می‌شود

علل شایع ساییدگی زانو

۱-از  علل آرتروز زانو وساییدگی زانو در جوانی  می توان به تغییر شکل ایجاد شده در زانو، نشستن به صورت چهار زانو، عدم استفاده از دستشویی فرنگی، وزن زیاد و زیاد کارکشیدن از زانو از مهمترین علل بروز آرتروز و ساییدگی زودرس است که بسیار شایع،  شده است.

۲-در حالت ساییدگی زانو، محور ران در امتداد محور ساق وجود ندارد و مفصل زانو به سمت داخل یا خارج است که علت آن بیشتر مادرزادی است.در صورتی که ساییدگی مفصل زانو در هنگام طفولیت درمان نشود، فرد دچار ساییدگی زودرس، آرتروز و خرابی مفصل زانو خواهد شدوهمچنین  عدم درمان ساییدگی زانو موجب می شود که این بیماری در روند کارهای روزمره فرد تاثیر گذار باشد و نتواند به درستی آن را انجام دهد.

علل موثر در پیشرفت آرتروز چیست

۱-ژنتیک :

در بعضی انسانها بطور ژنتیکی و خانوادگی استعداد بروز آرتروز بیشتر است

۲-سن :

با بالا رفتن سن آرتروز هم بیشتر میشود. میتوان گفت ساییدگی مفصلی جزئی طبیعی از روند پیری است که در همه انسان ها با افزایش سن ایجاد میشود ولی سن شروع آن در انسان های مختلف متفاوت است.

۳-جنس افراد :

آرتروز در زنان بیشتر از مردان دیده میشود

۴- چاقی در افراد  :

ساییدگی مفاصل ران و زانو در افراد چاق بیشتر و زودتر ایجاد می شود و این به علت نیروهای زیادی است که در افراد چاق به علت نیروی وزن ،  به مفصل وارد شده و موجب تخریب زودرس آن می شود.

۵- وجود آسیب قبلی در  مفصل :

عفونتهای قبلی در مفصل، شکستگی هایی که قبلا در مفصل ایجاد شده است، آسیب های لیگامانی که بر اثر حوادث قبل در مفصل بوجود آمده ،  و مفصل را ناپایدار کرده اند و یا تغییر شکل استخوانهای اطراف مفصل می توانند موجب تشدید بروز  آرتروز ،  شوند.

۷-شغل افراد :

فعالیت های بدنی شدید به علت شغل خاص و یا انجام ورزش خاص می تواند ضربات بیش از حد تحمل مفصل برای ترمیم به  آن وارد کرده و موجب  ، بروز  آرتروز یا ساییدگی مفصل شوند.

علائم و نشانه های ساييدگی زانو

ساييدگي زانو معمولا بتدریج شرو میشود و خیلی اهسته  پيشرفت مي كند و با اين علائم و نشانها خود را نشان مي دهد:

۱-درد :

در شروع بيماری  درد خفيف است و هنگام راه رفتن و بالا و پايين رفتن از پله و ايستادن طولانی ، احساس می شود و با استراحت از بين می رود. محل احساس درد معولا در قسمت داخلي زانو يعني جايي كه زانو ها به هم نزديك هستند ، ميبا شد. هر چند ممكنست در جلوي زانو يا قسمت خارجي زانو هم احساس شود.با پيشرفت بيماری، درد هنگام استراحت هم آزاردهنده ميشود و نهايتا ميتواند با خواب بيمار هم تداخل نمايد.

۲-حساسيت و درد با لمس :

در هنگام لمس ناحيه درگير احساس درد میکنید

۳- خشكي و سفتي :

معمولا صبح ها بعد از برخاستن از خواب ، يا بعد از مدتي استراحت و بيحركتي مفصل ، موقع حركت دادن زانو ، احساس خشكي و سفتی میشود و مفصل زانو به آساني و رواني حركت نميكند.

۴-كم شدن دامنه حركت مفصل :

با پيشرفت آرتروز یا ساییدگی زانو بيمار قادر نخواهد بود زانو را به طور كامل خم وراست كند.و احساس سايش يا ترق تروق دردناك موقع خم وراست كردن زانو

۶- بر جستگي هاي استخواني :

كه ممكن است اطراف مفصل لمس شوند.

۷-تغيير شكل زانوها :

كه شايعترين آنها فاصله گرفتن زانوها از يكديگر است.

۸-تغيير اگوي راه رفتن افراد :

ممكنست با درگيري دو طرفه و شديد زانو ها ، راه رفتن اردك وار شود.

انواع ساییدگی مفصل یا آرتروز چیست

دو نوع آرتروز _ ساییدگی مفصل وجود دارد

۱-ساییدگی اولیه مفصل :

این نوع ساییدگی در مفاصلی ایجاد می شوند که قبلا سالم بوده اند. اغلب بیماران سن بالای ۵۰ سال دارند. در سن بالای ۶۵ سال حدود نیمی از مردم دچار آرتروز میشوند. این آرتروز یا ساییدگی معمولا خفیف است ولی در ۱۰ درصد موارد میتواند شدت پیدا کند.

۲-ساییدگی ثانویه مفصل :

این نوع ساییدگی مفصلی که معمولا در افراد جوان تر ایجاد میشود در افرادی دیده میشود که قبلا به علتی مفصل آنها بشدت آسیب دیده است و آن آسیب شوع و پیشرفت آرتروز را سرعت داده اند. آسیبهایی مانند:  عفونت مفصل، شکستگی داخل یا اطراف مفصل  ها و یا آسیبهای رباطها

درمان ساييدگی زانو

همچنین  باید اشاره کرد که از طریق انجام رادیوگرافی های ساده می توان به آرتروز یا ساییدگی زانو پی برد، تغییر شکل یافتن مفصل‌های زانو دیگر قابل برگشت نخواهد بود اما انجام فیزیوتراپی در منزل، دارو درمانی و در صورت درد شدید عمل جراحی را به فرد پیشنهاد می‌کنند.افراد به منظور پیشگیری از زانودرد و ساییدگی های زودرس حتما ورزش های سالم را در برنامه های روزمره خود بگنجانند و از روش های تغذیه‌یی مناسب به منظور داشتن زندگی سالم استفاده کنند.در حال حاضر فرايند زمينه اي ساييدگی زانو ، قابل ترميم و برگشت نميباشد، اما علائم بيماري را مي توان به مقدار زيادي كنترل كرد و  از پيشرفت   ا ن جلوگيري به عمل آورد

 تاثیر فيزيوتراپی و آب درمانی در درمان ساییدگی زانو

هدف فیریوتراپی آن تقويت عضلات اطراف زانو ، افزايش دامنه حركت و كاهش درد است. در مواردی كه به دليل درد زياد ورزش در خشكی قابل تحمل نباشد ، آب درمانی زانو  مي تواند جايگزين مناسبی باشد.

پیشگیری از ساییدگی مفاصل زانو

متاسفانه ایرانیان به دلیل سبک غلط نشستن از جمله چهار زانو و دو زانو همواره در معرض ابتلا به ساییدگی زانو هستند.علاوه بر این عدم استاندارد بودن سرویس‌های بهداشتی ایرانی که افراد را مجبور به چهار زانو نشستن می‌کند عاملی برای تشدید بروز این بیماری است.نشستن چهار زانو ۹ برابر وزن کل بدن به زانوها فشار وارد می‌کند، بنابراین همه مردم باید سبک صحیح نشستن را بیاموزند و به شدت از نشستن به مدل چهار یا دو زانو خودداری کنند.متاسفانه ساییدگی زانو قابل درمان نیست و افراد فقط با رعایت موارد فوق می توانند از بروز آن پیشگیری کنند

**اگر دچار ساییدگی زانو شده باشید ، ابتدا دچار درد و مشکلاتی مثل بی قراری پا در هنگام تحرک و به ویژه بالا و پایین رفتن از پله ها می شود.  احساس خشکی و سفتی زانو از دیگر علائم این بیماری است. فردی که دچار مشکل ساییدگی مفاصل شده در حرکت دادن اندام های آسیب دیده خود محدودیت های بیشتری دارد.گاهی برخی از بیماران دچار مشکلات حرکتی و تغییر الگوی راه رفتن می شوند.

درمان ساییدگی زانو از طریق طب فیزیکی

ورزش‌های مخصوص مورد استفاده در فیزیوتراپی می‌توانند به افزایش دامنه حرکتی و انعطاف‌پذیری زانو و نیز تقویت عضلات پاها کمک کند. در فیزیوتراپی همچنین از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود از جمله:

• لیزر درمانی
• الکتروتراپی
• اولتراسوند تراپی
• مگنت تراپی
• ماساژ درمانی
• درمان دستی
• کایروپراکتیک
• استئوپاتی

تمرینات ورزشی برای آرتروز زانو

انجام نرمش‌های کششی و تقویتی می‌تواند تا حد زیادی قابلیت‌انعطاف مفاصل را حفظ کند  و آن‌ها را قوی نگه‌دارد تا بتوان از عهده انجام فعالیت‌های روزمره برآمد. شنا و پیاده‌روی از نرمش‌های خوب هستند. البته آرتروز هر مفصل نرمش‌های مخصوص به خود دارد که با یادگرفتن آن‌ها می‌توان تا حدود زیادی درد را کاهش داد.

این خیلی مهم است که مفاصل خود را حرکت دهید. شما می‌بایست بتوانید بین ورزش و استراحت تعادل ایجاد کنید. ورزش کم و مرتب بهترین رویکرد در این زمینه است. دو نوع وزرش برای این منظور وجود دارد که شما نیازمند انجام آنها هستید:

تمرینات ایروبیک

• ضربان قلب خود را افزایش دهید و تنفس‌های کوتاه داشته باشید.
• سعی کنید بهتر بخوابید.
• سلامتی عمومی‌تان را حفظ کنید.

تمرینات تقویتی

• عضلاتی را که زانویتان را کنترل می‌کنند تقویت کنید.
• به ثبات و محافظت از زانویتان کمک کنید.
• سعی کنید درد را کاهش دهید.
• با زانویتان کمتر راه بروید تا خطر افتادنتان کمتر شود.

تأثیر تشخیص زودهنگام ساییدگی زانو

تشخیص زودهنگام آرتروز زانو و درد پشت زانو باعث جلوگیری از آسیب‌دیدگی دائمی می‌شود که آرتروز معمولا با بررسی سابقه پزشکی و معاینه زانو تشخیص داده می‌شود. تصویربرداری با اشعه ایکس در کنار آزمایش‌های تصویربرداری دیگر از قبیل ام.آر.آی برای تشخیص علل زانودرد و آرتروز زانو مؤثر است.

اقدامات غيرجراحي  در درمان ساييدگي مفصل زانو

-تغییر در سبک زندگی

– فعالیت‌هایی مثل بالا و پايين رفتن از پله بهحداقل برسانید.
-استفاده از توالت فرنگي
-کاهش وزن به منظور کم کردن فشار وارد شده به مفصل زانو، کاهش درد و افزایش توانایی حرکتی مفصل زانو
-اجتناب از دو زانو يا چهار زانو نشستن

-گرم نگه داشتن می تواند در درمان ساییدگی مفصل زانو بسیار موثر باشد .

این اقدامات در درمان ساییدگی زانو به شدت موثر می باشد .

حامد احمدی گل -فیزیوتراپیست