علائم آرتروز زانو : آرتروز زانو بیماریی است که در آن غضروف مفصلی بتدریج تخریب میشود. این بیماری انواع مختلفی داشته که شایع ترین آن ورم مفاصل می باشد با وجودی که بالا رفتن سن عامل اصلی تاثیر گذار بر ابتلا به آرتروز زانو است، اما افراد جوان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. گاهی اوقات آرتروز زانو در نتیجه وارد شدن آسیب به زانو، ایجاد عفونت یا حتی اضافه وزن در افراد مشاهده می شود
استئو آرتریت که در اصطلاح به عنوان آرتروز نیز شناخته می شود، شرایطی است که در آن بالشتک موجود بین مفاصل (غضروف) دچار فرسایش شده و از بین می رود. در این شرایط، استخوانها در محل مفصل به هم نزدیک شده و به یکدیگر ساییده می شوند. همچنین در این حالت غضروف نمی تواند ضربه های ایجاد شده را دفع کند. در نتیجه ایجاد سایش بین استخوانها، درد، ورم، سفتی، کاهش توانایی حرکت و گاهی اوقات زائده های استخوانی در محل آسیب دیدگی مشاهده می شود.
معمول ترین دلیل ایجاد آتروز زانو بالا رفتن سن است. به این ترتیب با بالا رفتن سن تقریباً همه افراد تا حدودی به این بیماری مبتلا می شوند. به هر حال، فاکتورهای متعدد می توانند ریسک ابتلا به آرتروز را در سنین پایین تر افزایش دهند. رایج ترین دلایل ابتلا به آرتروز زانو در بین افراد به شرح زیر هستند:
با بالا رفتن سن توانایی بهبود غضروف کاهش پیدا می کند.
وزن زیاد باعث افزایش فشار وارد شده به تمام مفاصل بدن و به خصوص مفاصل زانو می شود. به این ترتیب هر پوند وزن اضافه شده در عمل می تواند ۳ تا ۴ پوند وزن اضافی به مفاصل زانو وارد کند.
این شرایط شامل جهش ژنتیک است که ممکن است احتمال ابتلای فرد به عوارض آرتروز زانو را افزایش دهد. این شرایط همچنین می تواند در نتیجه مشکلات ارثی در ظاهر استخوان های اطراف مفصل زانو نیز ایجاد شود.
زنان در سنین ۵۵ سال و بالا تر از آن به احتمال بیشتر در مقایسه با مردان به آرتروز زانو مبتلا می شوند.
این شرایط معمولاً در نتیجه نوع شغل افراد ایجاد می شود. معمولاً افرادی که فعالیتهایی مثل زانو زدن، چمباتمه زدن، یا بلند کردن اجسام سنگین را انجام می دهند، به احتمال بیشتر به خاطر فشار مداوم وارد شده به مفاصل به آرتروز زانو مبتلا می شوند.
انجام فعالیت های ورزشی مثل فوتبال، تنیس، دوی ماراتن، و ورزش های مانند آن می تواند خطر ایجاد آرتروز زانو در فرد را افزایش دهد. این موضوع به معنی اینست که برای انجام این فعالیت های ورزشی لازم است اقدامات پیشگیرانه لازم مورد توجه قرار گیرد. به هر حال، مهم است که توجه کنیم انجام حرکت های ورزش آرتروز زانو و تقویتی ملایم برای مفاصل بطور منظم می تواند احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. در حقیقت، عضلات ضعیف اطراف زانو می توانند علت آرتروز زانو باشند.
اشخاص مبتلا به بیماری آرتریت روماتوئید که دومین نوع شایع بیماری آرتروز در بین افراد است، به احتمال بیشتر به بیماری آرتروز مبتلا می شوند. افراد مبتلا به بیماری های متابولیک خاص همچون افزایش غیر طبیعی آهن یا ترشح بیش از حد بعضی از هورمون ها نیز می تواند فرد را در معرض خطر بیشتر ابتلا به آرتروز قرار دهد.
به طور کلی می توان علائم زیر را برای آرتروز زانو در نظر گرفت :
۱-عود و تشدید درد زانو
۲- از دیگر علائم آرتروز زانو تورم زانوهاست
۳-ایجاد درد در زمان بیدار شدن از خواب :مفصل شما ممکن است در طول حرکت یا پس از آن درد داشته باشد.
۴-ایجاد درد پس از فعالیت :مفصل شما ممکن است در هنگام وارد شدن فشار اندک به آن دچار درد و ناراحتی شود.
۵-سفت و خشک شدن: سفت شدن مفاصل و صدای تق تق زانو به ویژه زمانی که شما صبح از خواب بیدار میشوید یا برای یک مدت طولانی بی حرکت هستید.
۶-از دست دادن قابلیت انعطاف پذیری: در این حالت ممکن است شما توانایی حرکت دادن کامل مفاصل خود را نداشته باشید.
۷-احساس سایش: شما ممکن است صدای زانو یا احساس سایش در مفصل داشته باشید.
۸-تشکیل استخوان اضافی (اسپرز یا خار استخوانی): این استخوان اضافی که شبیه یک توده سخت است میتواند در اطراف مفصل آسیب دیده تشکیل شود.
برای تشخیص آرتروز زانو از روشهای زیر میتوان استفاده کرد:
وضعیت غضروفها با استفاده از تصویر برداری رادیولوژی مشخص نمیشود، اما امکان تشخیص از بین رفتن غضروفها با مشخص شدن تنگ شدن فضای بین استخوانها در مفاصل فرد وجود دارد. علاوه بر این عکسبرداری رادیولوژی میتواند ایجاد استخوان اضافه در اطراف یک مفصل را نشان دهد. به این ترتیب بعضی افراد میتوانند از عکس برداری رادیولوژی برای تشخیص ابتلا به آرتروز قبل از ظاهر شدن علائم مربوط به این بیماری استفاده کنند.
در ام آر آی از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد عکسهای دقیق از استخوان و بافتهای نرم آن مثل غضروفها استفاده میشود. ام آر آی معمولاً برای تشخیص آرتروز لازم نیست، اما میتواند اطلاعات بیشتری را در صورت پیچیده بودن شرایط در اختیار پزشک معالج قرار دهد.
آزمایش خون میتواند سایر عوامل مربوط به درد مفاصل همچون ابتلای فرد به آرتریت روماتوئید را مشخص کند.
پزشک متخصص میتواند از یک سوزن برای خارج کردن مایع مفصلی بیمار استفاده کند. آزمایش و بررسی این مایع میتواند در تشخیص نقرص یا عفونت (این بیماری ها علائمی از جمله درد و التهاب در زانو را در پی دارند)، نقش مفید و تعیین کننده داشته باشد.
اگرفرد با فعالیت های روزمره خود مشکل دارد، فیزیوتراپی و کاردرمانی می تواند برای رفع مشکل بیمار کمک بسیار کند. فیزیوتراپی در منزل می تواند به تقویت عضلات مفصل و افزایش انعطاف پذیری آنها کمک موثر کند. هنگامی که شخصی در اثر صدمات، معلولیت و بیماریها دچار ناتوانی میگردد، به کمک فیزیوتراپی یا طب فیزیکی میتواند، دامنه حرکتی و عملکرد اندامهای خود را بازسازی نماید. همچنین به کمک فیزیوتراپی میتوان خطر بیماری و آسیبدیدگیها را در آینده کاهش داد. فیزیوتراپی یک روش درمانی جامع است که بهطور مستقیم بیمار را درگیر فرایندهای مراقبتی میکند. از طرف دیگر می توان از کار درمانی برای انجام فعالیت های عادی روزمره همچون کارهای خانگی با درد کمتر استفاده کرد.
آرتروز هنگامی رخ میدهد که غضروفهایی که انتهای استخوانهای مفاصل شما را پوشش میدهند به تدریج خراب شوند. غضروف یک بافت سفت و لغزنده است که حرکت مفصلی تقریباً بدون اصطکاک را امکانپذیر میکند. در نهایت، اگر غضروف کاملاً فرسوده شود، استخوان روی استخوان ساییده میشود.
• کاهش وزن: حتی کاهش مقداری کمی از وزن (البته اگر نیاز باشد)، بهطور قابل توجهی درد زانوی ناشی از آرتروز را کم میکند.
• ورزش: تقویت عضلات اطراف زانو مفصل را پایدار کرده و درد را کاهش میدهد. حرکات کششی هم به حفظ توانایی حرکت و انعطافپذیری مفصل زانو کمک میکنند.
• داروهای مسکن و ضدالتهاب: این داروها شامل گزینههای بدون نسخه مثل استامینوفن (تایلنول)، ایبوپروفن (آدویل، موترین)، یا ناپروکسین سدیم (آلوِ) میشوند. البته، نباید بدون مشورت با پزشک بیش از ۱۰ روز داروی بدون نسخه مصرف کنید.
زیرا استفاده بیش از این مدت احتمال بروز عوارض جانبی آنها را بالا میبرد. اگر داروهای بدون نسخه باعث تسکین علائم نشوند، پزشک یک داروی ضدالتهاب تجویزی یا داروهای دیگری که به کاهش دردتان کمک میکنند را برایتان تجویز میکند.
• تزریق کورتیکواستروئیدها یا اسید هیالورونیک به داخل زانو: استروئیدها داروهای ضدالتهابی نیرومندی هستند. اسید هیالورونیک هم به طور عادی، در زانو به عنوان یک مایع روان کننده وجود دارد.
فیزیوتراپی و کاردرمانی: اگر برای انجام فعالیتهای روزانه با مشکل مواجه هستید، فیزیوتراپی یا کاردرمانی میتواند به شما کمک کند. فیزیوتراپها راههایی برای تقویت عضلات و افزایش انعطافپذیری مفصل زانو را به شما آموزش میدهند. در کاردرمانی راههایی برای انجام کم دردتر فعالیتهای روزانه مانند کارهای خانه به شما آموزش داده میشود.
• تزریق: در این گزینه موادی مستقیماً به زانویی که درد میکند تزریق میشود. این تزریقات ظرف حدوداً یک روز شروع به اثرگذاری کرده و به مدت چند هفته یا ماه درد را کاهش میدهند. از آنها بیشتر برای آرتروزهای بسیار دردناک و حملههای ناگهانی ناشی از ریزش کریستالهای کلیسم استفاده میشود.
در صورتی که سایر درمانها جواب ندهند، آخرین گزینه جراحی خواهد بود. گزینههای موجود برای درمان علت آرتروز زانو با جراحی عبارتند از آرتروسکوپی، استئوتومی و آرتروپلاستی.
-جراحی استئوتومی
هدف جراحی استئوتومی بهبود راستای زانو از طریق تغییر شکل استخوانها است. این نوع جراحی زمانی توصیه میشود که تخریب عمدتاً در یک ناحیه از زانو رخ داده باشد. از این روش برای مواردی که زانو شکسته و به خوبی ترمیم نشده نیز استفاده میشود. نتیجه استئوتومی دائمی نبوده، و بعدها باز هم به جراحی نیاز خواهد بود.
-جراحی تعویض زانو، یا آرتروپلاستی
جراحی تعویض زانو، یا آرتروپلاستی، یک نوع جراحی است که در آن قطعات ساخته شده از فلز یا پلاستیک جایگزین مفاصل میشوند. این جایگزینی میتواند یک طرف یا کل زانو را شامل شود. معمولاً جراحی تعویض زانو برای آن دسته از مبتلایان به آرتروز شدید انجام میشود که بالای ۵۰ سال سن دارند.
ممکن است بعد از چند سال که مفصل دوباره ساییده شد باز هم به تکرار جراحی نیاز باشد، که البته با وجود پیشرفتهایی که در زمینه این قطعات صورت گرفته، مفاصل جدید بیش از ۲۰ سال دوام دارند. این نوع جراحی هم ریسکهایی دارد، اما عموماً نتایج بدست آمده بسیار خوب است.