پیشگیری از آرتروز زانو|حامد احمدی گل *۰۹۱۲۸۳۳۲۸۲۱*

پیشگیری از آرتروز زانو

پیشگیری از آرتروز زانو یکی از دغدغهای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان است که  مبتلابه  چاقی مفرط هستند ویا ورزشهای با ریسک ابتلا به آرتروز زانو انجام  می دهند . آرتروز زانو درحقیقت تخریب و فرسایش مزمن غضروف مفصلی زانو است.در صورتی که تخریب غضروف مفاصل که بافت زنده‌ای هستند، بیشتر از میزان بازسازی آن باشد، زانو دچار آرتروز شده و به صورت آبشاری تخریب صورت می‌گیرد

عوارض تخریب غضروف زانو و درمان آن

 غضروف مفصلی روی استخوان‌های مفصل زانو را می‌پوشاند این غضروف در زمان بروز آرتروز زانو دستخوش تغییراتی تدریجی می‌شود در صورتی که تخریب غضروف زانو در مرحله اولیه باشد، امکان درمان آرتروز زانو وجود دارد، اما وقتی میزان تخریب غضروف بیشتر از حد باشد، آرتروز دیگر درمان ندارد و فقط باید پیشگیری از آرتروز زانو کرد یامانع از گسترش آن شد که حداقل فرد بتواند به زندگی روزمره وعادی خود ادامه دهد

آرتروز  در سالمندان

آرتروز زانو، شایع ترین بیماری مفصلی در سالمندان است بطوریکه از هر پنج ایرانی بالای ۱۵ سال، یک نفر به درجاتی از آرتروز زانو مبتلامی باشد طبق تحقیقات تا ۱۵ سال آینده جمعیت سالمندان در ایران دو برابر خواهد شد با این شرایط به نظر می رسد با افزایش متوسط سن جمعیت در کشور، شیوع این بیماری بیشتر شود

عوامل موثر در بروز آرتروز زانو

افزایش سن، جنس مونث، چاقی و فاکتورهای ژنتیک از عوامل موثر در ایجاد آرتروز زانوست آرتروز جنبه های مختلف زندگی شخص را تحت کنترل خود در می آورد که از جمله آن میشود به اختلال خواب و عوارض روانی در طول دوره درد گرفته تا کاهش توان ساده ترین فعالیت های روزانه که همه این موارد در مجموع می تواند موجب اختلال در عملکرد و کاهش سطح کیفیت زندگی شود

راه های پیشگیری از آرتروز زانو

برای پیش گیری از آرتروز زانو ، باید بین پزشک متخصص  و بیمار روابط مستمری همیشه در جریان باشد چون. بیمار باید بداند با بیماری مزمنی مواجه است که نیاز به مراقبت خاص مداوم دارد.برای پیشگیری از آرتروز زانو باید بیمار آگاهی از عوامل خطر بیماری و علل تشدید و تخفیف علائم، منطقی کردن انتظارات از نتیجه درمان و پایبندی در نتیجه گیری مطلوب داشته باشد و د ر این  راستا جراح اطلاعات کافی را در خدمت بیمار قرار دهد

از سوی دیگر، جراح متخصص هم برای پیشگیری از آرتروز زانو باید نقشه راه مدیریت این بیماری را با توجه به امکانات و نیازهای بیمار و به صورت مرحله به مرحله، برنامه ریزی کند. راهکارهای پیش گیری از آرتروز زانو وکنترل این بیماری شامل درمان های دارویی و جراحی م باشد

برای پیشگیری از آرتروز زانو باید همیشه نکاتی را در نظر گرفت و علل و عوامل آن رادقیق بررسی کرد از جمله عواملی باعث بروز آرتروز زانو میشود فعالیت فیزیکی ناکافی است که علاوه بر افزایش خطر ابتلا به آرتروز زانو، سبب افزایش شدت علائم آرتروز در مبتلایان می شود.

برای پیشگیری از آرتروز زانو با یک برنامه ورزشی هوازی منظم در سه تا شش ماه (مانند پیاده روی سریع ، دویدن و دوچرخه سواری) حتی بدون ورزش های تقویتی نیز می توان در کاهش درد، عملکرد فیزیکی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به آرتروز زانو موثر بود

باید های پیشگیری از آرتروز زانو

کاهش وزن عامل مهم در پیش گیری از آرتروز زانو

یکی از مهمترین عامل قابل اصلاح در ابتلا به آرتروز  زانو عامل چاقی است و بعضی  بیماران از مفاصل آنهاست. کاهش وزن هم در پیشگیری از ابتلا به آرتروززانو و هم در بهبود شدت علائم فرد مبتلا موثر است.به گفته جراح متخصص، بافت چربی اضافی در بدن علاوه بر ایجاد فشار مکانیکی زیاد بر روی مفاصل تحمل کننده وزن، با ترشح هورمون، اثر نامطلوب روی مفاصل زانو دارد. بنابراین چاقی می تواند حتی مفاصلی که تحمل کننده وزن فرد نیستند را هم به آرتروز مبتلا کند.

بهترین راه پیشگیری از آرتروز زانو و درکاهش علائم آرتروز زانو میشود با کاهش حداقل ۱۰ درصد وزن بدن به دست یافت در رژیم های غذایی کاهش وزن بخصوص در افراد سالمند ، توجه به انجام هم زمان ورزشهای تقویتی برای جلوگیری از تضعیف قدرت عضلانی خیلی مهم است

استفاده از وسایل کمک حرکتی برای پیش گیری از آرتروز زانو

استفاده از انواع خاصی از کفی و زانو بند برای پیش گیری از آرتروز زانو بسیار کاربردی خواهد بود و همچنین در موارد خاص، بویژه در بیمارانی با  بدشکلی زانو و حتی افرادی که از ناپایداری مفصل زانو رنج میبرند، می تواند در تخفیف علائم، بسیار کمک کننده باشد. البته این وسایل حتما باید پس از معاینه و مشاوره با جراح تهیه شود تا از آسیب جدی بیشتر پیشگیری کرد

از جمله وسایل کمکی پیشگیری از آرتروز زانو که بسیار پر کاربرد است میشود به عصا اشاره کرد عصا می تواند فشار وارده به مفصل زانو را تا ۲۵ درصد کاهش دهند.باید گفت که این وسایل کمکی می توانند با کاهش درد، امکان پیاده روی برای بیماران را فراهم کرده و از بی تحرکی و عوارض ناشی از آن جلوگیری میکنند وعلاوه بر اینکه تا حد امکان در پیشگیری به آرتروز زانو کمک کننده خواهد بود به کیفیت زندگی بیماران هم کمک شایانی خواهد کرد

البته اندازه نامناسب یا اشتباه عصا هنگام استفاده می تواند فشار وارد بر سایر مفاصل مانند مفصل ران یا مفاصل دست را افزایش دهد.روش استفاده درستاز این عصا به این شک

ل است که عصا در سمت پای سالم نگه داشته شود، یعنی در بیماری با آرتروز زانوی سمت راست، عصا سمت چپ قرار گرفته و اگر بیمار می خواهد جسم سنگینی حمل کند آن را در سمت راست حمل کند

روش های پیشگیری ازآرتروز زانو

اجسام سنگین را بلند نکنید

بلند کردن اجسام سنگین تاثیر ی مانند افزایش وزن را درتشدید زانو درد دارد بلندکردن جسم سنگین مانند یک ضربه سنگین به زانو است و با تکرار این عمل ، ضربه‌ها مکرر به زانو وارد می‌شود و به تدریج غضروف زانو لایه‌لایه خواهد شد و این آسیب هر بار ضخامت غضروف را کمتر می‌کند تا اینکه بیماری آرتروز شروع می‌شود

اگر ورزشکارید، زانوبند ببندید

ورزشکاران حتما موقع ورزش باید زانوبند ببندند زانوبند حکم وسیله حفاظتی در برابر فشارها و ضربه‌ها را دارد تا به کمک آن از جابجایی ناگهانی زانو حداقل امکان جلوگیری شود

کفش پاشنه‌بلند نپوشید

کفش‌های پاشنه‌بلند باعث میشودزانوها چند درجه خمیدگی داشته و پا در راستای مناسبی قرار نگیرد همچنین کفش های نامناسب باعث میشود قدم برداشتن سخت شودو همین امرباعث فشار روی زانو و مفاصل را افرایش می دهد

پیشگیری از آرتروز زانو درپای  پرانتزی

یکی از شایع ترین اشکال زانو که در دراز مدت آتزوز ایجادکرده پا پرانتزی یا ضربدری است که علت آناینست که انحراف پا توام با چرخش کشکک زانو همرا ه است بنابراین در صورت مشاهده این حالتها حتما با پزشک  متخصص خود مراجعه و با اومشورت کنید

آرتروز را با التهاب مفاصل اشتباه نگیرید

نیمه‌های شب از شدت درد مفاصل از خواب می‌پرید و صبح‌ها نیز با درد آزاردهنده‌ای که در مفاصل ملتهب زانو و کمرتان احساس می‌کنید از رختخواب بیرون می‌آیید. متخصصان طب فیزیکی شما را مبتلا به التهاب مفاصل یا آرتریت روماتوئید می‌دانند که نوعی بیماری خود ایمنی است و باعث نازک شدن غشای پوشاننده مفاصل، درد مزمن و التهاب در مفاصل می‌شود. آرتروز گرچه به نظر می‌رسد که نشانه‌های مشابهی با التهاب مفاصل دارد، اما علامت‌های مشخصی دارد که آن را از التهاب مفاصل جدا می‌کند.

یکی از این علائم، خشکی مفصل پس از استراحت است یعنی وقتی مفصل به‌مدت طولانی بی‌حرکت بماند هنگام فعالیت مجدد، درد می‌گیرد. به همین علت، بیماران مبتلا به آرتروز زانو صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوند بسختی راه می‌روند، اما پس از مدتی راه رفتن آنها به حالت عادی بازمی‌گردد.

همچنین کاهش انعطاف‌پذیری مفاصل نیز در بیماران مبتلا به آرتروز دیده می‌شود و آزاردهنده‌ترین عارضه ناشی از آرتروز درد است. بر این اساس، توصیه می‌شود کسانی که بیش از دو هفته چنین علائمی را حس می‌کنند، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنند.

برای پیشگیری از آرتروز زانو چه بخوریم

برای بهره‌مند شدن از آنتی‌اکسیدان‌های سبزیجات، خانواده‌ی سخاوتمند کلم‌ها مانند گل کلم، کلم قرمز، کلم برگ، بروکسل، بروکلی، ترب سیاه، شلغم و ترب کوهی را دریابید که سرشار از ویتامین C و ویتامین K نیز هستند. شم ا  میتوانید یک دوره‌ی درمانی را با کلم شروع کنید. برای اینکار روزانه ۴۰۰ گرم * کلم میل کنید :

۲۰۰ گرم خام و ۲۰۰ گرم پخته. یک لیوان بزرگ آب کلم قرمز در روز نیز درد مفاصل‌تان را تسکین خواهد داد.توصیه می‌کنیم از مصرف فلفل دلمه‌ای، آرتیشو، کرفس، اسفناج، سیر و گوجه فرنگی نیز غافل نشوید به خاطر این که این مواد غذایی خوشمزه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ هستند.

علت آرتروز زانو و ساییدگی زانو

آرتروز زانو یکی از انواع آرتریت زانو  می باشد. ایجاد  آرتروز زانو  تا حدودی مرتبط با با مسائل ژنتیکی و نژادی است و  احتمال ابتلا به ارتروز زانو در خانمها از اقایان بیشتر می باشد.

بالا رفتن سن و سال

بیشترین عامل ایجاد زانو درد و آرتروز زانو افزایش سن و کهولت مفصل زانو می باشد.ابتلا به بیماری آرتروز زانو در زنان با سن کمتر از ۴۵ سال تنها ۲% و در زنان بین ۶۴-۴۵ سال میزان شیوع تا  ۳۰% نیز بالا میرود. در زنان بالای سن  ۶۵ سال شیوع آرتروز زانو  ۶۸% می باشد.

 ضربه‌های شدید و استفاده زیاد از مفصل زانو

از سایر عوامل موثر در ابتلا به آرتروز زانو  وارد شدن ضربه و همچنین استفاده و کار زیاد این مفصل می باشد.

چاقی

 از عوامل  اصلی احتمال ابتلا به  آرترو زانو ، چاقی می باشد. آمارها نشان می دهند که با هر کیلوگرم افزایش وزن فشار روی زانو حدود ۴ برابر افزایش می یابد و این فشار و در روی پله ها حدود ۱۶ برابر می شود.

بهترین روش پیشگیری از آرتروز زانو

• اجتناب از مصرف غذاهای چرب و پر کالری
• مصرف فراوان میوه و سبزی در برنامه غذایی
• گنجاندن تناوب در حرکات روزمره
• انجام ورزش های سبک و پیاده روی
• اجتناب از زدن دو زانو و چهار زانو
• استفاده از دست شویی فرنگی
• انجام حرکتهای کششی پیش از انجام ورزش های حرفه ای

جلوگیری از آرتروز زانو با کم کردن وزن

از آنجایی که مفصل زانو، بیش از هر مفصل دیگری باید نیروها و وزن بدن تحمل کند از این رو بیشتر از سایر مفصل ها مستعد آسیب دیدگی قرار دارد. این فشار و نیرو در افراد چاق و دارای اضافه بیش از افراد معمولی است و برخی پزشکان متعقدند به ازای هر یک کیلوگرم وزن اضافه، حدود شش کیلو گرم فشار بر مفصل زانو وارد می شود.

کم کردن وزن همچنین به عنوان یکی از روش های درمان آرتروز زانو نیز در نظر گرفته می شود. با اینکه کم کردن وزن تاثیری در درمان قطعی آرتروز زانو ندارند اما می تواند از سرعت پیشرفت بیماری جلوگیری کند

توصیه می شود با انجام اقدامات پیشگیرانه از ایجاد بیماری آرتروز زانو جلوگیری کنید. بطور مثال نحوه ی نشستن و انجام فعالیت های بدنی روزمره ی خود را اصلاح کنید تا از اعمال فشار به مفصل زانو و آسیب دیدن آن جلوگیری کنید.

صاف ایستادن در پیشگیری ازآرتروز زانو

ایستادن مناسب و صحیح، از فشار به مفاصل بدن می‌کاهد. زمانی که خم هستید و به سمت جلو تمایل دارید؛ فعالیت عضلانی بیشتری برای جبران این وضعیت نیاز است. داشتن عضلات قوی در شکم و کمر به تقویت وضعیت بدن کمک می کند و در نهایت فشار روی زانوها را کاهش می دهد. ورزش هایی مانند یوگا و پیلاتس می توانند به شما کمک کند.

چه زمانی باید به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کرد

مراجعه زود هنگام به پزشک و اتخاذ اقدامات احتیاطی یکی از مهم‌ترین فاکتورهای پیشگیری از آرتروز زانو است. در صورتی که دارای علائم زیر هستید در اولین فرصت به پزشک ارتوپد مراجعه کنید.

• در صورتی که در انجام فعالیت‌های روزانه خود  مشکل دارید.
• اگراز دردهای مزمن در ناحیه زانو رنج می‌برید.
• محدوده حرکتی زانو های شما کاهش یافته است.
• در هنگام راه رفتن یا ایستادن زانوی شما ثبات ندارد.

نشانه های آرتروز زانو چیست؟

در اینجا برخی از شایع ترین نشانه های آرتروز  زانورا می بینید:

-برخی اوقات بخصوص در صبح ها و یا بعد از مدتی بی‌حرکتی، مفاصل خشک می‌شوند.

-در هنگام حرکت و یا بعد از حرکت دادن مفاصل درد می‌گیرد.

-مفاصل ممکن است حتی نسبت به فشار کم برروی آنها حساس شوند.

-بعد از ابتلا به آرتروز مفاصل انعطاف پذیری خود را از دست داده و مانند قبل باز و بسته نمی‌شوند

تشخیص آرتروز زانو چیست

آرتروز بیماری است که آهسته پیشرفت می کند و تا زمانی که شروع به ایجاد علائم دردناک و یا ناتوان کننده نکرده باشد، تشخیص آن دشوار است.

آرتروز در مراحل ابتدایی تنها زمانی تشخیص داده می شود که فرد پس از تصادف یا حوادثی نیاز به عکسبرداری با اشعه X داشته باشد.

دلایل و عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به آرتروز زانو

• حرکات تکراری مفصل زانو
• کارهایی ماننند دوزانو و چهارزانو نشستن فشار زیادی به زانو وارد می کنند و ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.
• آسیب دیدگی قبلی مفصل زانو مانند شکستگی یا در رفتگی مکرر زانو
• آسیب اجزای زانو مانند پارگی مینیسک زانو و یا پارگی رباط صلیبی زانو
• نرمی غضروف زیر کشکک زانو
• اضافه وزن بیش از حد

همچنین شما ممکن است برخی عوامل خطر آرتروز مانند ارث، سن و جنسیت را داشته باشید که از کنترل آن ها ناتوان باشید، اما  عوامل خطر را می توان کنترل کرد و با مدیریت آنها به کاهش خطر ابتلا به آرتروز کمک کرد.

آرتروز یک بیماری مزمن است که درمان قطعی ندارد اما با روش های درمانی می تواند تا حدی زیادی آن را بهبود بخشید. آرتروز می تواند باعث ایجاد درد و کاهش تحرک شود اما روش های زیادی برای درمان آن وجود دارد.

زمان مراجعه به متخصص برای پیشگیری از ابتلا به ارتروز زانو

مراجعه زود هنگام به متخصص یکی از بهترین شیوه‌های پیشگیری از ابتلا به آرتروز زانو است. در صورتی که دارای علائم زیر هستید در اولین فرصت به متخصص ارتوپد مراجعه کنید.

-مشکل در انجام فعالیت های روزانه

-وجود دردهای مزمن در ناحیه زانو

-کاهش یافتن محدوده حرکتی

-عدم ثبات موقع راه رفتن یا ایستادن

-احساس ناراحتی در زانو موقع استفاده از پله

 تاثیر استراحت کردن در پیشگیری از آرتروز

درست است که ورزش، به حفظ سلامتی مفاصل کمک می کند، اما این نکته را در نظر داشته باشید که استفاده بیش از حد از مفصل، احتمال بروز آرتروز را افزایش می دهد. در صورتی که مفصل متورم شده باشد، کار کردن با مفصل درگیر به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت ممنوع می باشد. استراحت کردن از بروز مجدد آرتروز در آینده نیز پیشگیری می کند. باید توجه داشت که استراحت بیش از حد میتواند به دلیل ضعیف کردن عضلات باعث پیشرفت آرتروز شود.

عوارض جانبی آرتروز

آرتروز یک بیماری تخریب‌کننده است که با گذشت زمان بدتر و اغلب منجر به درد مزمن نیز می‌شود. درد و سفتی مفصل می‌تواند به حدی شدید باشد که کارهای روزمره را دشوار کند. افسردگی و اختلالات خواب می‌تواند ناشی از درد و ناتوانی آرتروز باشد. آرتروز زانو شایع‌ترین عارضه در میان بیماری‌های آرتروئیدی  است که در اکثر موارد به طور عمده در میان جمعیت زنان بالای ۴۵ سال رخ می‌دهد.

حامد احمدی گل – متخصص فیزیوتراپی